نقش همگرائي علوم در پزشكي
چکیده
همگرائي علوم پزشكي Convergence Medicine يك زمينه جديد آموزشي، پژوهشي و درماني در علوم پزشكي است كه داراي ظرفيت عظيم در تحول آينده در پزشكي هم در بخش پژوهش و هم درمراقبت‌هاي باليني Clinical Care خواهد داشت. اين تكنولوژي جديد كه عمال از سال 2014 شروع شد به سرعت در جوامع دانشگاهي سراسر جهان گسترش يافت. همگر ائي پزشكي، به دنبال همگرائي فنآوري در علوم در سال 2002 به عنوان
NBIC كه شامل همگرائي Nanotechnology, Biotechnology ,Informatics technology and Cognitive Science است، معرفي گرديد.
در حال حاضر در تعداد فزاينده‌اي از دانشگاه‌ها و موسسات آموزشي و پژوهشي همگرائي پزشكي وجود دارد كه اين رهيافت را پيش مي‌برند و در اين مطالعه بعضي از اين موسسات نام برده شده است. توجه به اهداف و ديدگاه‌هاي اين تكنولوژي پزشكي و استفاده از آن اميد فراواني براي آينده پزشكي در سالمت جامعه و رفع مشكالت زيستي آنها خواهد بود. در اين مطالعه ضمن بيان چگونكي پيدايش اين رهيافت، بعضي از سودمندي‌هاي آن در امور پزشكي شرح داده شده است. بحث درباره اين رهيافت در جامعه پزشكي ايران مي‌تواند ما را در فهم چگونگی ساختار اساسي اين فرآيند هم در حوزه خدمات بهداشتي Health Care Policies و هم پژوهش، سرمايه‌گذاري براي پژوهش، سياست‌هاي عملي Workforce Policies و همكاري‌هاي تيمي کمک نماید.
همگرائي در پزشکي
طرح مسئله
در سال 2002 ميالدي، بنياد ملي علوم آمريكا و اطاق تجارت آن
US National Science Foundation and Department of Com
merce گزارشي در باره فنآوري‌هاي همگرائي براي بهبود عملكرد انساني
Converging Technologies for Improving Human Perfor
mance منتشر كرد كه خيلي زود مورد توجه دانشمندان علوم در سراسر دنيا قرارگرفت. در اين گزارش به همگرائي فنآوري‌هاي چهار شاخه علمي نانو تكنولوژي Nanotechnology، بايوتكنولوژي
Biotechnology، فنآوري اطالعات Information Technology
- دانش شناخت Cognitive Science كه به اختصار NBIC ناميده شد، اشاره گردید. ظرفيت استفاده از اين فنآوري‌ها در باالبردن بهداشت و درمان عليلي‌ها در آن گزارش بيان شده بود. اين فنآوري كه بعدا تعدادي ديگر بر ان افزوده شد، امروزه در بسياري از مراكز علمي جهان از جمله در دانشگاه‌هاي صنعتي ايران در حال پيشرفت تكامل است .
در سال 2014 شوراي تحقيقات ملي National Research Council
آمريكا گزارشي تحت عنوان Convergence:Facilitating Trans disciplinary Integration of Life Sciences, Physical Sciences , Engineering and Beyond منتشر كرد .
اين گزارش 150 صفحه‌اي، مرحله تازه‌اي از تحول براي آينده مطرح كرد كه نه تنها شامل علوم عمومي بلكه علوم پزشكي در قرن بيست و يكم شد كه همگرائي پزشكي ناميده شد .)7-9( شاخه علوم پايه فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسالمي در دو همايش ساالنه يك روزه در ماه بهمن 1396 و 1397 درباره همگرائي در علوم پزشكي برنامه‌هائي اجرا كرد و در این مقاله با استفاده از منابع معتبر خالصه‌اي از برداشت‌هاي جديد در استفاده از اين فنآوري در پزشكی را مرور مي‌كنيم.
همگرایي پزشكي Convergence in Medicine
در فارسـي convergence in medicine، همگرائـي در پزشـكي نـام گرفتـه اسـت کـه يـك شـاخه تـازه از همگرائـي علـوم اسـت و متوجـه اصـول و ديسـيپلين‌هائي مي‌شـود كـه چگونـه بتوان مسـئله بهداشـت عمومـي اجتماعي و عليلي‌هاي ناشـي از حـوادث را با ادغام اقدامـات پزشـكي بالينـي درحيطه‌هـاي غيـر باليني به حد مناسـب و مطلـوب حـل كـرد. اين رشـته‌هاي غير باليني بسـيار متعدد و شـامل مهندسـي، انفورماتيـك، بيولـوژي مولكولي، كامپيوتر، سـرمايه‌گذاري entreprenership، بهداشـت اجتماعـي، علـوم انسـاني، مديريـت، روزنامه‌نـگاري، سياسـت، قانـون و هنـر مي‌باشـند كـه به تناسـب در ايـن همكاري‌هـا شـركت دارنـد. هدف همگرائي نوسـازي بهداشـتي بـر پايـه همكاري‌هـاي بين‌رشـته‌اي interdisciplinary و تفكر چند رشـته‌اي multidisciplinary mindset اسـت.
اگر بتوانيم اين تفكر تيمي براي ارتقاي سالمت را به عنوان مدلي شبيه توپي و پره چرخ دوچرخه Hub and Spoke Model در نظر بگيريم، نوآوري و اكتشاف، توپي”Hub” را تشكيل مي‌دهد و تمامي قلمرو وابسته به تندرستي para-health domain كه توليدكننده دانش، امكانات و تجربه است و پيش‌بيني‌ها را توسعه مي‌دهد، چرخ‌هاي آن”Spokes” خواهد بود.
دكتر هاريس اير Harris Ayre پنج دليل مهم بشرح زیر را براي اين كه همگرائي پزشكي در آينده حقيقت حرفه پزشکی خواهد بود، بيان مي‌كند .
در آينده حل مسايل بهداشتي منحصرا با ارائه خدمت انحصاري تك رشته‌اي بسيار مشكل و غامض خواهد بود. بزرگترين چالش‌هاي بهداشتي نظير افزايش بيماري‌هاي مزمن و بيماري‌هاي وابسته به سن به علت مسن‌تر شدن افراد جامعه و تغيير عوامل سبك زندگي )lifestyle factors(، افزايش هزينه‌هاي بهداشتي ناشي از افزايش سن و سرمايه‌گذاري‌هاي سنگين، افزايش بيماري‌هاي غير واگير و ناكافي بودن خدمات بهداشتي براي آنها، توسعه بيماري‌هاي عفوني و افزايش مقاومت ميكروبي، اثرات بد تغييرات محيط زيست بر سالمت و باالخره شهرگرائي و عدم تساوي‌هاي اجتماعي خواهد بود.
- براي روش‌هاي تشخيصي و درماني، نوآوري‌ها و اكتشافات به سرعت افزايش مي‌يابند. اكتشافات و نوآوري‌هاي تكنولوژيك به ميزان چشمگيري به بازار عرضه می‌گردند و پزشكان به تنهائي نمي‌توانند خود را با آن تطبيق دهند.
- همگرائي قابل دسترسي زود رشد كرده است. نمونه‌هاي حياتي واقعي از مدل‌هاي همگرائي براي مراقبت‌هاي بهداشتي عمال به بازار آمده است. يك نمونه قابل توجه از اين نوع، نوآوري شركت NantHealth در شهر كولور Culver City لوس آنجلس است. NantHealth يك كمپاني مراقبت بهداشتی است كه پزشكي بیومولكوالر و بیواينفورماتيك را با خدمات تكنولوژيك همگرا كرده است و اخيرا بر اين پايه يك روش درمان سرطان با استفاده از همگرائي علوم بكار گرفته است. NantHealth در نظر دارد يك درمان شيميائي شخصيreal-time personalized therapy بر پايه آخرين يافته‌هـاي باليني شيمي درمـاني، پروفـايل ژنوميك، و همين طور smart-phone,supercomputer و cloud storage technologies انجام دهد.
- پزشـكان بطـور فزآينـده بـراي دريافـت خدمـات غيـر بالينـي non-clinical opportunities اصـرار مي‌ورزنـد.
همگرائي پزشـكي
Convergence medicine careers ممكـن اسـت در ايـن مـوارد بـه پزشـكان كمـك كنـد. يـك مطالعـه در سـال 2007 د ر بيـن 108408 پزشـكان فارغ‌التحصیـل آمريكائـي نشـان داد كـه ادامـه خدمـات تمـام وقت پزشـكي از % 51/3 در سـال 1997 به %46/5 در سـال 2004 سـقوط كـرد. البتـه ايـن رقـم در سـال‌هاي اخيـر
مي‌توانـد کاهش خیلی بيشـتری را نشـان دهد. انجمـن society of physician Entrepreneurs كـه يـك شـبكه اجتماعي از پزشـكان سـاير شـاغلين بهداشـتي Health related professionals اسـت.فقـط در آمريـكا 17000 عضـو دارد، در فعاليت‌هـاي همگرائـيbio-innovation and entrepreneurs شـركت دارند و بنظر مي‌رسـد
از محبوبيـت باالیـی برخوردار اسـت. پزشـكان آمريكائي كه خدمات سـنتي پزشـكي را تـرك و در ايـن گونـه فعاليت‌ها شـركت مي‌كنند بـه شـدت رو بـه افزايش می‌باشـند.
همگرائي علوم توسط موسسات صاحب نام prominent institutions ازجمله شوراي تحقيقات ملي امريكا National Research Council حمايت مي‌شود. دانشگاه كاليفرنياي جنوبي USC در حال تاسيس Michelson Center for convergence Biosciences مي‌باشد. نوآوران استراليا شبكه همگرائي علوم را ايجاد كرده‌اند و ده‌ها موسسات ديگر به اين نوآوري در علوم پزشكي رو آورده‌اند .
در مقاله perspective كه توسط ده پژوهشگر بنام و برجسته جهاني منتشر شده است، به معرفی برنامه‌های زيادی که توسط چند کشور استراليا، انگلستان، سويس و آمريکا انجام شده می‌پردازد و منحصرا درباره تقویت و کاربردهای همگرائی پزشکی توضيح می‌دهد . همگرائي علوم، شامل ادغام در هم آميخته و هم‌افزاي رشته‌هاي علمي مختلف trans –disciplinary integration of a diverse
array of sciences است كه زمينه تازه‌اي از پژوهش، توسعه و كاربري را توصيف مي‌كند. هم زمان هماهنگي بين حكومت، آكادمي
- صنعت نيز اين همگرائي را عملي مي‌گرداند. اميد مي‌رود همگرائي آموزش مشترك علوم، Mutual learning، همكاري عميق‌تر بين موسسات علمی، نگاه تازه‌تر جهاني Novel worldviews and paradigms و همچنين ادغام دانش و زبان بين بخشي Trans-disciplinary language and knowledge integration براي حل مشكالت حقيقي جهان عملي گردد.
پزشكي همگرا Convergence medicine شامل قالب‌گيري فلسفه دانش همگرا در داخل مراقبت‌هاي بهداشتي باليني Clinical Health Care بر پايه همكاري نزديك تر دانشمندان، متخصصين علوم پايه، متخصصين باليني و همچنين افزايش آموختنی‌هاي حرفه‌ای پزشكي Medical Professionalism مي‌باشد .
